Zašto građani Distrikta u ličnu kartu moraju upisivati entitetsko državljanstvo? ^Istaknuto

Čitanje dejtonskih odredbi o dualnom državljanstvu, koje podrazumijevaju da građani BiH, pored državljanstva BiH, moraju imati i državljanstvo jednog od entiteta, dobrano je dovelo u pitanje ovo vjerovanje. Svaki državljanin BiH je, zavisno od mjesta prebivanja, automatski državljanin nekog od entiteta, kao što je svaki državljanin nekog od entiteta automatski državljanin BiH. Entitetsko i državljanstvo BiH, odnosno entitetske i granice BiH, međusobno se uslovljavaju i legitimiraju a da pitanje prvenstva ostaje otvoreno. Ono što je odstupalo od ove dejtonske entitetske logike i što je nudilo i drugačije mogućnosti bila je Konačna arbitražna odluka za Brčko kojom je uspostavljen Brčko Distrikt BiH.

Brčko Distrikt BiH je definiran kao kondominijum, formalno vlasništvo oba entiteta, ali praktično je postao treći entitet, na koji su Republika Srpska i Federacija BiH "trajno i nepovratno" prenijeli svoje ovlasti i kao takav je stavljen pod direktni suverenitet države BiH.

U Distriktu je ukinuta entitetska granica, pa samim tim i mogućnosti za automatsko određivanje entitetskog državljanstva, te njegovog povezivanja sa državljanstvom BiH. Konačna arbitražna odluka i Zakoni o državljanstvu pružaju mogućnost stanovnicima Distrikta da izaberu entitetsko državljanstvo, koje im je potrebno, zbog entitetsko-nacionalne arhitektonike dejtonske BiH i Izbornog zakona, radi učestvovanja na izborima, ali ga na to ne primoravaju.

Mnogi građani Distritka pokazali su animozitet spram entitetskog državljanstva. Tako je za državne izbore, za koje je neophodna entitetska opcija, bilo i do 30 000 manje registriranih birača, u odnosu na lokalne izbore, za koje entitetska opcija nije potrebna. Očigledno da se taj animozitet spram entiteskog državljanstva građana Distrikta, i mogućnosti koje je pružala Konačna arbitražna odluka, morale prevladati.

Zakonom o izmjenama i dopunama Zakona o ličnoj karti državljana BiH, koje je usvojio Parlament BiH 2012. godine, u članu 6.2 upisano je da "na zahtjev podnosioca zahtjeva za izdavanjem LK, ili kada je to neophodno za provođenje izbornog zakona BiH u LK se unosi podatak o entitetskom državljanstvu". Još uvijek je nejasno pod kakvim uslovima je izglasan ovaj Zakon. No, ova odredba pomenutog zakona, bez obzira što nadležni odjel u Distriktu nikada nije dobio njegovo autentično tumačenje, u praksi se pretvorila u obavezu za građane Distrikta da pri vađenju LK moraju u nju upisati entitetsko državljanstvo, mada je takva obaveza u suprotnosti sa Konačnom arbitražnom odlukom i mada se time krše elementarna građanska prava stanovnika Distrikta,

Ono što se moglo uraditi na nivou lokalne skupštine Distrikta, gdje je bošnjačka vladajuća politika već odavno postala sluškinja dominantne velikosrpske politike SDS-a i SNSD-a, bio je zaključak Skupštine da se provede državni nadzor nad implementacijom Zakon o LK i obavezi upisivanja entitetskog državljanstva u LK za građane Distrikta. Nadzor su proveli službenici državnog Ministarstva civilnih poslova, na čijem je čelu mr. Adil Osmanović.

U izvještaju je konstatovano da je shodno članu 6.2 Zakona o LK neophodno za građane Distrikta u LK upisivati entitetsko držvljanstvo. U obrazloženju stoji da bi u protivnom građanima Distrikta bilo uskraćeno aktivno biračko pravo, a s obzirom da je "biračko pravo jedno od osnovnih prava građana, nadležni organi...ne mogu svojim nezakonitim i nepravilnim radom onemogućiti konzumiranje osnovnog prava građana-biračkog prava".

Kakvog li licemjerja. Kao da građani Distrikta ne mogu svoje biračko pravo ostvariti uvjerenjem o entitetskom državljanstvu, naravno pod uslovom da oni to hoće. Biračko pravo, kao što sama riječ kaže, je pravo, a ne obaveza, a posjedovanje lične karte je obaveza. Istovremeno, obaveza upisivanje entitetskog državljanstva u LK je neustavna, jer je Konačna arbitražna odluka postala sastavni dio Ustava BiH a u njoj piše da je entitetsko državljanstvo samo mogućnost a i ne obaveza. Obrazlagati obavezu građana Distrikta da u ličnu kartu upisuju entitetsko državljanstvo radi provođenja izbora ne samo da je neodrživo, nego je i degutantno. Ako se željelo brčansko biračko "stado" natjerati da učestvuje na državnim izborima, onda se to moglo uraditi i na drugačiji način.

Naravno, temeljem Konačne arbitražme odluke, postojale su i neke sasvim drugačije mogućnosti za Distrikt i njegove građane koji, kakvog li apsurda, nametnutom entitetskom logikom biraju predstavnike u entitetske skupštine, mada se zakoni entiteta ne primjenjuju u Distiktu, biraju zastupnike Zastupničkog doma Skupštine BiH posredstvom entitetskog državljanstva, mada se zakoni BiH direktno primjenjuju u Distriktu, bez posredovanja entiteta, a da opet oni sa entitetskim državljanstvom FBiH ne učestvuju u izboru Doma naroda Skupštine BiH i FBiH, jer Distrikt nije kanton, niti pripada nekom od kantona Federacije, ali se one očigledno nisu vidjele iz Sarajeva.

Ova obavezna entitetizacija državljanstva u Distriktu samo je jedan od aktualnih primjera kršenja Konačne arbitražne odluke, koje nažalost, u lokalnoj izvedbi, traje godinama, devastiranjam svega bosanskohercegovačkog u Distriktu, prije svega zajedničkih multietničkih institucija, sistemskim kriminalom i korupcijom, zaduživanjima koja potkopavaju finansijsku stabilnost Distrikta, nepoštivanjem državnih zakona... Ovaj put to se čini, kakvog li paradoksa, u izvedbi državnih institucija, koje predstavljaju i oni koji se smatraju nasljednicima politike koja je rizikovala nepotpisivanje Dejtonskog mirovnog sporazuma radi arbitraže o Brčkom, i koja je izborila rješenje sadržano u Konačnoj arbitražnoj odluci.