Entitetsko državljanstvo u Brčkom: Nastavljena polemika između Enesa Pašalića i Siniše Milića ^Istaknuto

Piše: Enes PAŠALIĆ /zastupnik u skupštini Brčko distrikta/

Žao mi je što su neke od tih reakcija motivirane frustriranim politikantskim podmetanjima moralno i intelektualno insuficijentinih (malih) osoba, koji ne zaslužuju ni pažnju ni komentar. Ali bilo je i komentara koji svakako zaslužuju pažnju i odgovor. Jedan od njih je odgovor g. Siniše Milića pod naslovom "Brčko nije treći entitet, entitetsko državljanstvo je obaveza". Ovaj odgovor zaslužuje posebnu pažnju i komentar, kako zbog toga što dolazi od osobe koja je po funkciji šef Odjela za javni registar, koji provodi Zakon o ličnoj karti i koji je nadležan za upis državljanstva za građane Distrikta, kao i zbog toga što g. Milić koristi prije svega svoj intelekt i racionalnu argumentaciju u pokušaju da opravda svoje stavove. Pri tome mu je prijetila opasnost da svoje profesionalno-političke obaveze nadredi racionalnoj argumentaciji, ali te opasnosti ni sam nisam lišen jer se može desiti da svoje političke stavove ugradim u hermeneutički okvir sagledavanja problema entitetskog državljanstva. Stoga je neophodno držati se činjenica, pri tome mislim i na normativne činjenice, kao i na logičku strukturu na njima izvedenih argumenata i zaključaka.

Da bih mogao precizno polemisati sa stavovima g. Milića pokušat ću njegov akademski intoniran odgovor pretočiti u osnovne teze (činjenice) koje zastupa i iz kojih izvodi svoje argumente i zaključke. Tako g. Milić tvrdi:

1. Daytonski ustav definiše da se BiH sastoji od dva entiteta, a Konačna arbitražna odluka nije narušila dvoentitetsku strukturu BiH,

2. Brčko Distrikt nije treći entitet niti nešto eksteritorijalno, jer pripada obama entitetima,

3. Brčko Distrikt BiH nema pravo vršenja direktne vlasti na nivou BiH ( Kancelarija koordinatora Distrikta samo je posmatrač u Vijeću ministara BiH). Dvoentitetska struktura konstituira vlasti na nivou BiH, a realizuje se preko Izbornog zakona ,

4. Dualno državljanstvo nije daytonska novotarija, državljanstvo BiH reguliše parlamentarna skupština BiH, državljanstvo entiteta entitetske skupštine. Svi državljani entiteta samim tim su državljani BiH..Dakle, Brčaci potpadaju pod ovaj pravni režim samim tim što su državljani BiH.

5. Izdavanje LK zasnovano je na propisima BiH, što je potvrdio nedavni nadzor nad zakonitošću rada nadležnog Odjeljenja.

Iz ovih normativnih činjenica g. Milić izvodi svoj ključni zaključak sadržan u naslovu svoga teksta: Pošto Brčko nije treći entitet, entitetsko državljanstvo u Distriktu je obavezno.

Problem sa većinom teza koje iznosi gospodin Milić je da one uopće ne dodiruju, niti su u koliziji sa mojim osnovnom stavom, i argumentacijom na kojoj je taj stav zasnovan, nego samo stvaraju širi teorijsko-hermeneutički okvir kako bi stvorio privid argumentacije za osnovni sporni zaključak da je entitetsko državljanstvo u Diktaturu obavezno, sa čime se ja, naravno, ne slažem. Nije sporno da je Daytonska BiH sastavljena iz dva entiteta i da Distrikt teritorijalno i formalno-pravno ne narušava tu strukturu, što implicira dualno državljanstvo, državljanstvo BiH i entiteta, koja se međusobno pretpostavljaju. Nije sporno da Distrikt, ali samo teritorijalno i formalno-pravno nije treći entitet, ali da u praksi funkcionira s ovlastima entiteta. Nije sporno da je svaki državljanin entiteta i državljanin BiH. Sve su to notorne činjenice. Ali je sporno da je svaki državljanin BiH automatski državljanin nekog od entiteta, što važi u oba entiteta ali ne i u Distriktu, pa je samim tim sporan osnovni zaključak g. Milića, da građani Distrikta MORAJU imati entitetsko državljanstvo.

Ono na čemu ja temeljim svoje stavove i zaključke je sljedeće:

Ja polazim od pitanja: Zašto je Zakonom o izmjenama i dopunama Zakona o ličnoj karti unesena odredba koja je u praksi dovela do toga da građani Distrikta moraju u ličnu kartu upisivati entitetsko državljanstvo radi provođenja izbora, a da ta odredba ne važi ni u jednom drugom dijelu BiH? Zašto je g. Miliću trebala ova izmjena Zakona o ličnoj karti koja primorava građane da upisuju entitetsko državljanstvo, ako važe sve one odredbe o entitetskoj strukturi BiH i dualnom državljanstvu, te Brčko Distritku kao sastavnom dijelu te strukture, koji formalno-pravno i teritorijalno nije uistinu treći entitet?

Ja odgovaram: Zato što je Brčko Distrikt BiH, na temelju Konačne arbitražne odluke, tako koncipiran da se u bitnim detaljima ne uklapa u daytonsku entitetizaciju BiH, pa ni u model dualnog državljanstva. Pitam vas g. Miliću, da li djeca rođena u Distriktu, od roditelja sa prebivalištem u Distriktu, automatski imaju dualno državljanstvo, državljanstvo entiteta i države BiH, kao što to imaju djeca rođena u Tuzli ili Bijeljini? Nemaju g. Miliću, zato što u Distriktu nemate entitetsku liniju podjele, a entitetsko državljanstvo se određuje na osnovu entitetskog mjesta prebivališta. Djeca rođena u Distriktu imaju državljanstvo BiH, jer su rođena u BiH, ali nemaju državljanstvo entiteta, jer su rođena u kondominijumu, formalnom vlasništvu oba entiteta ali u kojem nema entitetske podjele, Distrikt, mada formalno vlasništvo oba entiteta, nije podijeljen entitetskom granicom. Ona je davno ukinuta. Zato u Konačnoj arbitražnoj odluci, kao i zakonima o državljanstvu, stoji da građani Distrikta MOGU imati entitetsko državljanstvo, ali ne i da ga MORAJU imati, kao što vi tvrdite, g. Miliću. Oni ga mogu imati jer će im trebati kako zbog učešća na opštim izborima ili iz drugih razloga, ali ga ne moraju imati ako neće i to je problem. Zato se intervenisalo Zakonom o izmjenama Zakona o ličnoj karti koji koriguje izvorne odredbe Konačne arbitražne odluke, u pravcu entitetizacije Distrikta. Zakon o ličnoj karti je sporan iz najmanje dva razloga.

Prvo, u Zakonu o ličnoj karti stoji "kada je to neophodno za provođenje Izbornog zakona BiH, u ličnu kartu će se upisivati entitetsko državljanstvo". Ovo je, ne do kraja jasna formulacija, g. Miliću. Pitam vas da li je NEOPHODNO u ličnu kartu građana Distrikta unositi entitetsko državljanstvo radi provođenja izbora. Nije neophodno, to vi znate isto kao i ja. Izborni zakon BiH propisuje uslove i način provođenja izbora, a u njemu ne stoji takva obaveza. Entitetska opcija ili entitetsko državljanstvo potrebno za izbore može se regulisati Uvjerenjem u državljanstvu ili na druge načine, kao što se radilo do sada. Stoga je za ovako nejasnu odredbu bilo potrebno autentično tumačenje koje vi niste dobili, jer vam niko nije želio dati, pošto bi ga to obavezivalo. Vi ste dobili mišljenje neovlaštenog organa, kao i izvještaj o nadzoru koji potvrđuje vašu praksu upisa entitetskog državljanstva u ličnu kartu, za što vas niko nije optuživao. No, obrazloženjem je u najmanju ruku, licemjerno. Kao razlog za obavezu upisa entitetskog državljanstva u LK za građane Distrikta navodi se da bi im bilo uskraćeno aktivno biračko pravo. Pa valjda je "biračko pravo" pravo, a ne obaveza, ali je posjedovanje lične karte obaveza. Tako je pravo na ličnu kartu postalo uslovljeno obavezom upisa entitetskog državljanstva. Samim tim je i entitetsko državljanstvo Zakonom o ličnoj karti postalo obaveza za građane Distrikta. Tako se na pervertiran način potvrdila vaša teza o obaveznom entitetskom državljanstvu za građane Brčko Distrikta BiH, ali tek nakon ovog pravnog nasilja sa Zakonom o ličnoj karti, koji je neustavan. U Konačnoj arbitražnoj odlukci, koja je postala dio Ustava BiH, stoji da građani Distrikta mogu, a ne moraju, imati državljanstvo entiteta, zar ne g. Miliću.

Vama se g. Miliću ne može ništa zamjeriti što provodite državna uputstva i imate svoje političke stavove koje uljuđeno i argumentovano pokušavate braniti. Ali se može zamjeriti onima koji su učestvovali u iniciranju i izglasavanja Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o ličnoj karti, a zaklinju se u Distrikt i Konačnu arbitražnu odluku. Oni su, grubo rečeno, ili intelektualno bornirani, pa ne vide konsekvence izmjena ovoga zakona, ili su moralno nedostatni, pa im nije problem da opšte i državotvorne interese podređuju ličnim, grupnim ili stranačkim interesima, ili je u pitanju nešto treće što ja ne mogu da vidim ili ne mogu da razumijem.

Moje je bilo da pokušam animirati stručnu i političku javnost, ne samo Distriktu, nego prije svega u Sarajevu, da kažu svoje mišljenje. Oni za sada još uvijek ćute. Pri tome izražavam svoje poštovanje spram g. Muje Hadžića koji je imao građanske hrabrosti da odbije upis entitetskog državljanstva u ličnu kartu, obrati se sudu, dobije presudu Osnovnog suda u Brčkom koji je potvrdio njegove argumente, a koju na žalost ne poštuje Apelaciona komisija Distrikta. Vama se zahvaljujem, g. Miliću, na ostvarenoj, uljuđenoj i argumentiranoj diskusiji, te stoga ostajem otvoren za svaku daljnju vašu argumentaciju.