Uz malo političke volje: Jeftiniji prirodni gas i ukidanje monopola Rusije ^Istaknuto

Iako Bosna i Hercegovina, geografski i strateški, ispunjava sve preduslove da dobije jeftinu i ekološki prihvatljivu energiju, nerazvijena infrastruktura, kompleksan zakonodavni okvir i nedostatak političke volje za promjenama dovode do zavisnosti od prirodnog gasa iz Rusije.

Prema posljednjim dostupnim podacima Agencije za statistiku BiH o energetskom bilansu iz 2016. godine, prirodni gas ima učešće svega 4% u finalnoj potrošnji energije. Ne postoji domaća eksploatacija prirodnog gasa pa je država oslonjena na uvoz ovoga energenta, a trenutno je moguć njegov ulazak na teritoriju BiH samo u jednoj tački – mjesto Šepak kod Zvornika.

Prirodni gas u BiH dolazi gasovodom dugim nekoliko hiljada kilometara iz Rusije, preko Ukrajine, Mađarske i Srbije. Dakle, Rusija ima apsolutni monopol na gasnom tržištu BiH i uvijek postoji opasnost od ‘’gasne krize’’ kakva je bila u januaru 2009. godine.

Osim nepostojanja drugog izvora prirodnog gasa sa stanovišta nedostatka infrastrukture, odnosno nepostojanja alternativnog gasovoda, značajan doprinos monopolu ruskog gasa na bosanskohercegovačkom energetskom tržištu daje i kompleksno državno uređenje. Naime, legistlativa koja uređuje ovu oblast, Uredba o organizaciji i regulaciji sektora gasne privrede Vlade FBiH i Zakon o gasu RS, je u nadležnosti entiteta i do sada nije postignut dogovor da se to pitanje centralizuje, čime bi se stvorili uslovi za rješavanje problema diverzifikacije izvora gasa, ali i drugih problema u ovom sektoru. Ključni kočničar u ovom procesu je vlast u Republici Srpskoj, odnosno SNSD i njegov lider Milorad Dodik koji je javno deklarisan kao ‘’čuvar ruskih interesa u BiH’’, piše Žurnal.

Glavni i jedini dobavljač prirodnog gasa u BiH je ruski Gasprom. Ugovori o isporuci gasa sa Gaspromom se obnavljaju na godišnjem nivou, a sporazumi o tranzitu prirodnog gasa sa Srbijom i Mađarskom traju 10 godina.

Djelatnost transporta prirodnog gasa unutar BiH obavljaju tri kompanije: BH-Gas d.o.o. iz Sarajeva, Sarajevo gas a.d. iz Istočnog Sarajeva i Gas promet a.d. iz Istočnog Sarajeva, dok je za djelatnost distribucije i trgovine gasom u BiH registrovano 9 kompanija: Sarajevo-gas d.o.o. iz Sarajeva, JP Visoko ekoenergija d.o.o. iz Visokog, Sarajevo-gas a.d. iz Istočnog Sarajeva, Zvornik stan a.d. iz Zvornika, CNG Energy d.o.o. iz Banja Luke, Prvo gasno društvo d.o.o. iz Zvornika, Bijeljina gas d.o.o. iz Bijeljine, GAS-RES d.o.o. iz Banja Luke, Energy prime RS d.o.o. iz Trebinja i Alumina d.o.o. iz Zvornika.
Prethodni pregled firmi, čija je djelatnost vezana za uvoz, transport i distribuciju prirodnog gasa u BiH, još je jedna potvrda da, zbog nedostatka drugih izvora, ruski gas ima monopolski položaj na tržištu BiH jer je većina ovih firmi kroz svoje poslovanje i/ili vlasničku strukturu povezana sa Rusijom.